Cùng Phòng GD&DT Sa Thầy đọc bài Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng.
Văn mẫu lớp 9: Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng gồm dàn ý chi tiết, cùng 4 bài văn mẫu, giúp các em học sinh lớp 9 tham khảo, hiểu sâu sắc hơn về câu tục ngữ để hoàn thiện bài văn nghị luận xã hội của mình hay hơn.
Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” mang tới lời khuyên vô cùng ý nghĩa về chọn bạn mà chơi. Vậy mời các em cùng theo dõi bài viết dưới đây của Phòng GD&DT Sa Thầy:
Bạn đang xem: Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng – Ngữ Văn 9
Dàn ý Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng
1. Mở bài
- Giới thiệu về câu tục ngữ.
2. Thân bàn
- Nói về vai trò của tục ngữ trong cuộc sống.
- Giải thích: Mực – đen, đèn – sáng, ý nghĩa của cả câu.
- Chứng minh: Đưa ra những dẫn chứng làm sáng tỏ câu tục ngữ.
- Mở rộng vấn đề: Đôi lúc không phải cứ gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
- Liên hệ bản thân.
3. Kết bài
- Kết thúc vấn đề và rút ra bài học.
Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng – Mẫu 1
Từ lâu, nhân dân ta đã rút ra kết luận đúng đắn là môi trường xã hội mà mình đang sống, đặc biệt là mối quan hệ bạn bè có một tác dụng quan trọng đối với nhân cách đạo đức của mỗi người. Kết luận ấy được đúc kết lại thành câu tục ngữ: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”.
Để nêu lên một bài học, một kinh nghiệm trong cuộc sống, ông cha ta thường mượn hình ảnh sự vật có liên quan đến con người để thể hiện ý của mình. Mực có màu đen, nếu ta tiếp xúc, sử dụng không khéo léo sẽ dễ dàng bị vấy bẩn. Mực tượng trưng cho những cái xấu xa, những điều không tốt đẹp. Còn đèn là vật phát ra ánh sáng soi tỏ mọi vật xung quanh. Đến gần đèn, ta được soi sáng. Đèn tượng trưng cho những cái tốt đẹp, sáng sủa. Từ hai hình ảnh tương phản nhau “ mực” và “ đèn”, câu tục ngữ nhằm nhắc nhở chúng ta : Nếu giao du với những người xấu ta sẽ bị tiêm nhiễm thói hư tật xấu; ngược lại nếu ta quan hệ với người tốt ta sẽ được ảnh hưởng tốt, sẽ học tập được những đức tính của bạn.
Câu tục ngữ là bài học kinh nghiệm của người xưa được đúc kết từ cuộc sống. Nó thể hiện rất rõ mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình thành nhân cách con người.
Ở gia đình, cha mẹ anh chị là tấm gương để cho đứa trẻ bắt chước. Nếu gia đình hòa thuận, cha mẹ là tấm gương sáng về học tập, về đạo đức thì gia đình đó sẽ có những đứa con ngoan. Trong khu xóm cũng vậy, nếu cả tập thể đều biết chấp hành tốt những quy định chung về nếp sống văn minh đô thị , biết giáo dục con cái tốt thì con em trong khu phố đó sẽ có một cuộc sống nền nếp đạo đức tốt. Gần gũi với chúng ta nhất là việc giao du với bạn bè trong trường trong lớp, nếu ta quan hệ được với nhiều bạn tốt, chăm ngoan học giỏi, nói năng lễ độ biết kính trên nhường dưới… thì chúng ta sẽ học tập được những đức tính tốt ấy và trở nên tốt đẹp hơn.
Ngược lại, trong gia đình, nếu cha mẹ chỉ biết lo làm ăn không quan tâm đến con cái, vợ chồng luôn luôn bất hòa thì chắc chắn những đứa trẻ lớn lên trong môi trường đó sẽ nhanh chóng trở thành đứa con hư. Ngoài xã hội, khi tiếp xúc gần gũi với môi trường không tốt đẹp, con người dễ dàng tập nhiễm những thói hư tật xấu và dần dần đánh mất bản chất lương thiện của mình. Cụ thể ở môi trường học tập, quanh ta có biết bao nhiêu bạn xấu thường xuyên trốn học, quậy phá, học yếu làm phiền lòng thầy cô. Nếu ta cứ lân la gắn bó với những bạn ấy thì sớm muộn gì ta cũng bị ảnh hưởng lây. Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, nhân dân ta có nhiều câu ca dao mang nội dung giáo dục về vấn đề này:
“Thói thường gần mực thì đen
Anh em bạn hữu phải nên chọn người”
Tuy nhiên, không phải ai cũng dễ dàng bị lôi kéo bởi môi trường xấu xa. Vẫn có những cánh sen vươn lên từ bùn lầy nước đọng, dù xung quanh hôi hám sen vẫn nở đẹp và tỏa ngát hương thơm. Thực tế vẫn có những người sống trong môi trường không tốt đẹp, không thuận lợi mà vẫn giữ mình không sa ngã. Môi trường càng xấu xa thì phẩm chất của con người càng tuyệt vời đáng khâm phục. Anh Nguyễn Văn Trỗi, người thợ điện ở thành phố Sài Gòn hoa lệ, vẫn không chút mảy may xao động bởi cuộc sống hào nhoáng, những thủ đoạn lọc lừa xảo trá. Anh chọn cho mình con đường Cách mạng, chấp nhận chiến đấu và hi sinh cho lý tưởng mà mình theo đuổi… Tấm gương của anh và biết bao gương sáng khác đã trở thành bài học cho bao thế hệ cháu con học tập.
Ngày nay, trong xu thế cả nước tiến lên con đường công nghiệp hóa hiện đại hóa, vẫn có những con người không giữ vững bản chất tốt đẹp của mình. Giữa cuộc sống tốt đẹp, giữa môi trường thân thiện, họ vẫn biến chất, thoái hóa, sống ăn chơi sa đọa trên những đồng tiền bất chính, những đồng tiền mồ hôi xương máu của nhân dân đóng góp… Những con người đó chính là những “con sâu làm rầu nồi canh”, là thứ ung nhọt của xã hội mà chúng ta có nhiệm vụ phải loại trừ.
Có thể nói, câu tục ngữ trên là một lời khuyên bảo sâu sắc, giúp em có bài học bổ ích, một cách nhìn đúng đắn về mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình thành nhân cách của bản thân. Câu tục ngữ giúp em có tinh thần cảnh giác trong việc giao du tiếp xúc với bạn bè, đồng thời xác định cho mình một thế đứng vững vàng trước những tác động tiêu cực của môi trường xung quanh để luôn luôn “ gần mực” mà vẫn không “ đen” và “ gần đèn” để luôn tỏa sáng.
Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng – Mẫu 2
Có thể nói, những câu tục ngữ luôn mang đến cho chúng ta những bài học đắt giá về con người, về những mối quan hệ, kinh nghiệm sản xuất và đôi khi là về tình cảm lứa đôi. Chúng ta không thể phủ nhận tính chân thực và đúng đắn của những câu tục ngữ như vậy, vừa ngắn gọn, dễ hiểu mà vô cùng sâu sắc. Và để khuyên răn, nhắc nhở con cháu bài học về lựa chọn môi trường sống và các mối quan hệ, ông cha ta có câu: “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”.
Trước tiên, ta cần hiểu câu tục ngữ có nghĩa là gì?. “mực, đen” là hai từ cùng trường từ vựng mang sắc thái tiêu cực, ẩn dụ cho những thói xấu, những điều sai trái. Còn “đèn, sáng” thì lại ngược lại, nó biểu hiện cho một trường từ vựng về những điều tốt đẹp và tươi sáng, ẩn dụ cho cái thiện trong cuộc sống. Câu tục ngữ ngắn gọn, có cấu trúc đối mang lại cho chúng ta thông điệp: Môi trường sống có ảnh hưởng lớn đến nhân cách của chúng ta. Ví dụ như khi được học tập và vui chơi cùng những người bạn tốt, ngoan thì chúng ta sẽ được giáo dục và trở thành những người như vậy. Ngược lại, khi sống trong môi trường toàn những tệ nạn, thì con người cũng sẽ trở thành một trong những phần tử vướng mắc phải những tệ nạn đó. Dường như câu nói này đúng đắn bởi chính những trải nghiệm trong cuộc sống của chúng ta đều thể hiện rõ điều này.
Từ thời xa xưa, mẹ Mạnh Tử đã nhận thức rõ được tầm quan trọng của môi trường xung quanh ảnh hưởng rất lớn đến nhân cách mỗi người. Khi nhà Mạnh Tử ở gần nghĩa địa, ở gần khu chợ, khi nhìn thấy mọi người xung quanh làm gì về nhà Mạnh Tử cũng bắt chước làm y như vậy. Mẹ Mạnh Tử biết rằng những địa điểm đó không phù hợp để con lớn lên và học tập nên đã chuyển nhà ngay cạnh trường học. Và quả đúng như vậy, khi ở gần trường học thấy các bạn mình đi học, dùi mài kinh sử, về nhà Mạnh Tử cũng bắt chước và chuyên tâm học hành, rồi sau này trở thành một vĩ nhân mà chúng ta ngưỡng mộ. Hay trong chính gia đình mình cũng vậy, khi lớn lên trong một gia đình nề nếp, gia giáo thì con cái của họ cũng sẽ thật ngoan và lễ phép. Còn ngược lại khi một gia đình luôn chứng kiến cảnh bạo lực thì chắc hẳn, những đứa con của họ sẽ trở nên cục cằn và thô lỗ như chính cha của chúng vậy. Môi trường sống, bạn bè, và những người xung quanh ảnh hưởng rất lớn đến nhân cách và hành vi của chính chúng ta. Ta cũng đã từng nghe đâu đó câu ca dao:
“Thói thường gần mực thì đen
Anh em bạn hữu phải nên chọn người”
Tuy nhiên, câu tục ngữ trên cũng không thể đúng hoàn toàn bởi đôi khi chính nội lực bên trong con người mới là yếu tố quyết định giống như “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Có rất nhiều người có nghị lực và quyết tâm sống rất lớn, tuy không được sinh ra trong môi trường, hoàn cảnh tốt vậy mà họ vẫn vươn lên, tỏa sáng khiến ai cũng phải nể phục. Đã có rất nhiều tấm gương nghèo vượt khó như học sinh thủ khoa đại học Y năm 2013, bố ngủ trong ống cống, vá xe để kiếm tiền cho hai con ăn học, còn mẹ thì đi vặt lông vịt thuê vào mỗi đêm để kiếm mấy chục nghìn đồng cho các con. Câu chuyện đó đã khiến bao người phải thán phục. Và còn rất nhiều, rất nhiều những tấm gương giàu nghị lực sống như vậy nữa quanh ta, đáng để ta học hỏi và noi theo.
Từ ý nghĩa sâu sắc của câu tục ngữ, bản thân em đã học được rất nhiều điều từ việc lựa chọn môi trường sống, việc chọn bạn mà chơi, và hơn hết đó là phải có lập trường vững chắc, sống đúng với nguyên tắc và bản thân mình. Với cuộc sống hiện đại và hội nhập như hiện nay, không ít những trào lưu, xu hướng thu hút giới trẻ. Đôi khi đó là những văn hoá tốt nhưng đâu đó vẫn còn những trò chơi, tiêu khiển khiến giới trẻ sa ngã, sống không có mục tiêu mà chỉ biết hưởng thụ. Chính câu tục ngữ đã khiến chúng em – những học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường cần thận trọng hơn với những tác nhân và yếu tố ở bên ngoài cuộc sống. Và đặc biệt cần trau dồi những kĩ năng, kiến thức để tạo nên bản lĩnh vượt qua những cám dỗ đó.
Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng – Mẫu 3
Ca dao, tục ngữ là kho tàng văn hóa vô giá của dân tộc Việt Nam. Tục ngữ là nơi đúc kết những kinh nghiệm quý báu của cha ông ta trong lao động sản xuất, trong đấu tranh và trong cả cách đối nhân xử thế. Nhiều thế kỉ đã trôi qua, có thể có những điều đã bị thời gian đào thải và lãng quên, nhưng rất nhiều những câu tục ngữ vẫn còn nguyên giá trị. Câu “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” chính là một trong số đó.
Trong câu tục ngữ này, cha ông ta đã sử dụng thủ pháp đối lập cùng với nghệ thuật ẩn dụ “mực” – “đèn” và “sáng” – “tối”. Đó là biểu tượng cho cái xấu và cái đẹp, cái dở và cái hay, cái tiêu cực và cái tích cực. Câu tục ngữ mang đến cho ta một bài học quý báu: Môi trường sống có ảnh hưởng sâu sắc đến sự hình thành và phát triển nhân cách của mỗi con người. Sống trong một môi trường xấu, tâm hồn con người dễ bị vấy bẩn bởi “mực” và ngược lại, trong một môi trường tốt, nhân cách sẽ được thắp sáng bởi ánh đèn.
Quả đúng như vậy. Con người vốn dễ bị ảnh hưởng bởi những điều xung quanh. Khi ngày ngày tiếp xúc với một điều gì đó, đặc biệt là khi con nhỏ, chúng ta thường có xu hướng bắt chước và làm theo, lâu dần thành thói quen và cuối cùng hình thành nên tính cách. Sống trong một khu ổ chuột đời sống lạc hậu, nạn trộm cắp, bạo hành thường xuyên diễn ra, thật khó để có thể giữ được bản tính lương thiện. Trái lại, sống trong một khu dân cư chan hòa, lớn lên trong một gia đình hạnh phúc có bố mẹ hòa thuận, thương yêu, đứa trẻ có khả năng cao sẽ trở thành một người tốt đẹp.
Chí Phèo trong truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nam Cao, vốn là anh nông dân hiền lành, chất phác bị Bá Kiến vì ghen tuông mà bắt đi ở tù. Trở về từ nhà tù thực dân, hắn đã trở thành con quỷ dữ ở làng Vũ Đại. Chính xã hội phong kiến thối nát, nhà tù thực dân đã đày đọa, làm biến đổi cả nhân hình lẫn nhân tính của một con người. Truyện cổ Trung Hoa cũng có chuyện bà mẹ của Mạnh Tử dời nhà nhiều lần; lần sau cùng bà chuyển đến trường học. Bấy giờ Mạnh tử mới được tiếp xúc với một môi trường lành mạnh của giáo dục và trở nên siêng năng ngoan ngoãn. Thế mới thấy được sức ảnh hưởng của môi trường sống lên con người lớn đến nhường nào!
Trong dân gian cũng có không ít những câu tục ngữ tương tự khẳng định nội dung này: “Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài”, “Đi với Phật mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy”, “Ở gần nhà giàu mỏi răng ăn cốm,/ Sống gần kẻ trộm ốm lưng chịu đòn”, “Thói thường gần mực thì đen/ Anh em bạn hữu phải nên chọn người”, …. Tất cả cho thấy một kinh nghiệm sống quý báu về mối quan hệ giữa môi trường sống và tâm hồn con người.
Tuy nhiên, có phải cứ gần mực thì sẽ đen, gần đèn thì sẽ sáng? Không phải lúc nào cũng vậy! Có không ít trường hợp gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng. Yếu tố môi trường là quan trọng, nhưng lúc nào cũng thế, con người vẫn luôn là yếu tố quyết định. Đen hay sáng còn phụ thuộc vào chính bản lĩnh của chúng ta. Gần mực chưa chắc đã đen nếu ta biết cẩn thận. Lại có khi, gần đèn chưa chắc đã rạng nếu ta cố tình ngồi khuất. Như đóa hoa sen vươn lên từ bùn lầy nước đọng, từ bùn hôi tanh vẫn tỏa ngát mùi hương:
Lại có những kẻ, được sống trong cuộc sống tốt đẹp, giữa môi trường thân thiện, họ vẫn biến chất, thoái hóa, vẫn hư hỏng, sống ăn chơi sa đọa trên những đồng tiền bất lương. Những kẻ ấy chính là những con sâu làm chậm sự phát triển của xã hội, là thứ ung nhọt của xã hội mà chúng ta có nhiệm vụ phải loại trừ.
Tóm lại, câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” vẫn luôn là một bài học quý giá cho con người ở mọi thời đại. Nó nhắc nhở chúng ta phải biết chọn bạn mà chơi, biết chọn lựa một môi trường sống phù hợp với bản thân để phát triển toàn diện. Trong trường hợp may mắn được sống trong một môi trường tốt, cần biết nắm bắt và tiếp thu những tinh túy của xã hội, ngược lại, nếu sống trong một môi trường thiếu lành mạnh, chúng ta vẫn hoàn toàn có thể làm chủ được cuộc đời, tâm hồn mình nếu ta đủ bản lĩnh, thậm chí chính chúng ta sẽ là người cải tạo môi trường.
Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng – Mẫu 4
Câu tục ngữ “Gần mực thì đen gần đèn thì sáng” thể hiện quan điểm sống của ông cha ta thời xưa muốn mượn hình ảnh những sự vật sự việc có liên quan tới đời sống con người để nói lên thái độ sống của mình.
Gần mực thì đen? Bởi mực là loại thường được người xưa dùng trong viết lách, loại mực tài dùng với bút lông mỗi lần viết phải đổ nước và mài mực. Sau đó, chấm lên bút lông viết nét đậm nét thanh vô cùng tinh tế. Tuy nhiên, loại mực này rất bền nếu chẳng may bị dính vào quần áo hoặc tay chân thì rất khó để rửa sạch.
Bên cạnh đó ý nghĩa của từ “mực” trong câu tục ngữ này còn thể hiện sự xấu xa, những điều không tốt. Những thói hư tật xấu trong xã hội. Nếu chúng ta mà bị nó dính vào người, ở gần nó thì sẽ bị dính bẩn bị lây nhiễm những thói xấu, khiến cho thanh danh, và tương lai của chúng ta khó mà rửa sạch được.
Gần đèn thì sáng? Thời xưa ông bà ta chưa có điện, bóng cao áp như bây giờ mà thường sử dụng đèn dầu cháy bằng bấc, khi con người muốn có thật nhiều ánh sáng để đọc sách hoặc thêu thùa may vá thường phải ngồi gần đèn vì xung quanh ánh đèn sẽ sáng hơn những nơi khác, khiến cho con người nhìn rõ mọi vật hơn.
Bên cạnh đó, đèn trong câu tục ngữ này còn có ý nghĩa là cái tốt đẹp, những điều đúng đắn trong cuộc sống.
Người xưa đã vô cùng tinh tế khi sử dụng hai vật tương phản nhau là mực và đen để nói lên hai điều đối lập trong cuộc sống đó chính là điều tốt đẹp và điều xấu xa.
Câu nói này nhằm nhắc nhở con cháu chúng ta hôm nay cần phải biết chọn bạn mà chơi, chọn nơi mà ở. Bởi trong cuộc sống nếu chúng ta biết lựa chọn bạn tốt, chơi với những người tốt, những người lương thiện thì sẽ có điều kiện học hỏi những điều tốt đẹp từ những người đó. Chúng ta có thể trở nên tốt đẹp hơn.
Ngược lại, nếu chúng ta không biết mà chơi với những bạn xấu, những người không có ý chí suốt ngày chỉ chơi bời lêu lổng phá làng, phá xóm, làm đau lòng thầy cô cha mẹ, thì rồi chúng ta cũng sẽ nhiễm những thói hư tật xấu của những người này, và trở thành những con người hư hỏng, đánh mất tương lai tốt đẹp của mình.
Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” được ông cha ta ngày xưa đúc kết lên từ những kinh nghiệm cuộc sống. Nó thể hiện mối quan hệ giữa con người với môi trường xung quanh mình.
Nếu con người được sống trong một môi trường lành mạnh nhiều điều tích cực thì con người sẽ được học hỏi những điều tốt đẹp, phát huy được sở trường của mình. Còn nếu con người sống trong môi trường toàn những điều xấu con người đó sẽ trì trệ và trở nên xấu tính hơn.
Trong mỗi gia đình, cha mẹ người thân chính là một tấm gương để cho các bạn trẻ, những em bé noi gương theo, bắt chước nếu cha mẹ không gương mẫu thì khó lòng dạy dỗ con cháu nên người.
Chính vì vậy, muốn hình thành nhân cách tốt cho trẻ thì chính cha mẹ phải là người làm gương cho con cái trước tiên. Một gia đình luôn hòa thuận yêu thương nhau thì con cái nhất định sẽ hiếu thảo, lễ nghĩa, biết kính trên nhường dưới.
Trong một tập thể lớp cũng vậy, nếu cả lớp tiên tiến, xuất sắc cùng nhau đoàn kết, chia sẻ những kinh nghiệm học tập tốt, cùng giúp đỡ những bạn còn yếu kém vươn lên bằng cả tấm lòng thì nhất định tập thể ấy sẽ vững mạnh.
Tuy nhiên, trong cuộc sống cũng có nhiều người có bản lĩnh vững vàng không dễ bị lôi kéo vào những điều xấu xa, dù họ sống trong một môi trường bùn lầy hôi tanh nhưng những người đó như những bông hoa sen thơm ngát “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” đó chính là những con người vô cùng bản lĩnh.
Nhiều người sinh ra trong gia đình không hạnh phúc cha mẹ không hòa thuận, nhưng bản thân những người con trong gia đình đó, lại rất nỗ lực vượt khó để có thể thành công, có một tương lai rộng mở hơn.
Câu tục ngữ “Gần mực thì đen gần đèn thì sáng” muốn khuyên nhủ chúng ta phải biết lựa chọn môi trường sống, lựa chọn bạn tốt để chơi tránh xa những thói hư tật xấu, những điều không hay trong xã hội để trở thành con người có ích, đóng góp sức mình cho xã hội.
Đăng bởi: Phòng Giáo Dục và Đạo Tạo Sa Thầy
Chuyên mục: Tài liệu Giáo dục
Xem thêm Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng
Văn mẫu lớp 9: Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng gồm dàn ý chi tiết, cùng 4 bài văn mẫu, giúp các em học sinh lớp 9 tham khảo, hiểu sâu sắc hơn về câu tục ngữ để hoàn thiện bài văn nghị luận xã hội của mình hay hơn.
Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” mang tới lời khuyên vô cùng ý nghĩa về chọn bạn mà chơi. Vậy mời các em cùng theo dõi bài viết dưới đây của Phòng GD&DT Sa Thầy:
Dàn ý Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng
1. Mở bài
- Giới thiệu về câu tục ngữ.
2. Thân bàn
- Nói về vai trò của tục ngữ trong cuộc sống.
- Giải thích: Mực – đen, đèn – sáng, ý nghĩa của cả câu.
- Chứng minh: Đưa ra những dẫn chứng làm sáng tỏ câu tục ngữ.
- Mở rộng vấn đề: Đôi lúc không phải cứ gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
- Liên hệ bản thân.
3. Kết bài
- Kết thúc vấn đề và rút ra bài học.
Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng – Mẫu 1
Từ lâu, nhân dân ta đã rút ra kết luận đúng đắn là môi trường xã hội mà mình đang sống, đặc biệt là mối quan hệ bạn bè có một tác dụng quan trọng đối với nhân cách đạo đức của mỗi người. Kết luận ấy được đúc kết lại thành câu tục ngữ: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”.
Để nêu lên một bài học, một kinh nghiệm trong cuộc sống, ông cha ta thường mượn hình ảnh sự vật có liên quan đến con người để thể hiện ý của mình. Mực có màu đen, nếu ta tiếp xúc, sử dụng không khéo léo sẽ dễ dàng bị vấy bẩn. Mực tượng trưng cho những cái xấu xa, những điều không tốt đẹp. Còn đèn là vật phát ra ánh sáng soi tỏ mọi vật xung quanh. Đến gần đèn, ta được soi sáng. Đèn tượng trưng cho những cái tốt đẹp, sáng sủa. Từ hai hình ảnh tương phản nhau “ mực” và “ đèn”, câu tục ngữ nhằm nhắc nhở chúng ta : Nếu giao du với những người xấu ta sẽ bị tiêm nhiễm thói hư tật xấu; ngược lại nếu ta quan hệ với người tốt ta sẽ được ảnh hưởng tốt, sẽ học tập được những đức tính của bạn.
Câu tục ngữ là bài học kinh nghiệm của người xưa được đúc kết từ cuộc sống. Nó thể hiện rất rõ mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình thành nhân cách con người.
Ở gia đình, cha mẹ anh chị là tấm gương để cho đứa trẻ bắt chước. Nếu gia đình hòa thuận, cha mẹ là tấm gương sáng về học tập, về đạo đức thì gia đình đó sẽ có những đứa con ngoan. Trong khu xóm cũng vậy, nếu cả tập thể đều biết chấp hành tốt những quy định chung về nếp sống văn minh đô thị , biết giáo dục con cái tốt thì con em trong khu phố đó sẽ có một cuộc sống nền nếp đạo đức tốt. Gần gũi với chúng ta nhất là việc giao du với bạn bè trong trường trong lớp, nếu ta quan hệ được với nhiều bạn tốt, chăm ngoan học giỏi, nói năng lễ độ biết kính trên nhường dưới… thì chúng ta sẽ học tập được những đức tính tốt ấy và trở nên tốt đẹp hơn.
Ngược lại, trong gia đình, nếu cha mẹ chỉ biết lo làm ăn không quan tâm đến con cái, vợ chồng luôn luôn bất hòa thì chắc chắn những đứa trẻ lớn lên trong môi trường đó sẽ nhanh chóng trở thành đứa con hư. Ngoài xã hội, khi tiếp xúc gần gũi với môi trường không tốt đẹp, con người dễ dàng tập nhiễm những thói hư tật xấu và dần dần đánh mất bản chất lương thiện của mình. Cụ thể ở môi trường học tập, quanh ta có biết bao nhiêu bạn xấu thường xuyên trốn học, quậy phá, học yếu làm phiền lòng thầy cô. Nếu ta cứ lân la gắn bó với những bạn ấy thì sớm muộn gì ta cũng bị ảnh hưởng lây. Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, nhân dân ta có nhiều câu ca dao mang nội dung giáo dục về vấn đề này:
“Thói thường gần mực thì đen
Anh em bạn hữu phải nên chọn người”
Tuy nhiên, không phải ai cũng dễ dàng bị lôi kéo bởi môi trường xấu xa. Vẫn có những cánh sen vươn lên từ bùn lầy nước đọng, dù xung quanh hôi hám sen vẫn nở đẹp và tỏa ngát hương thơm. Thực tế vẫn có những người sống trong môi trường không tốt đẹp, không thuận lợi mà vẫn giữ mình không sa ngã. Môi trường càng xấu xa thì phẩm chất của con người càng tuyệt vời đáng khâm phục. Anh Nguyễn Văn Trỗi, người thợ điện ở thành phố Sài Gòn hoa lệ, vẫn không chút mảy may xao động bởi cuộc sống hào nhoáng, những thủ đoạn lọc lừa xảo trá. Anh chọn cho mình con đường Cách mạng, chấp nhận chiến đấu và hi sinh cho lý tưởng mà mình theo đuổi… Tấm gương của anh và biết bao gương sáng khác đã trở thành bài học cho bao thế hệ cháu con học tập.
Ngày nay, trong xu thế cả nước tiến lên con đường công nghiệp hóa hiện đại hóa, vẫn có những con người không giữ vững bản chất tốt đẹp của mình. Giữa cuộc sống tốt đẹp, giữa môi trường thân thiện, họ vẫn biến chất, thoái hóa, sống ăn chơi sa đọa trên những đồng tiền bất chính, những đồng tiền mồ hôi xương máu của nhân dân đóng góp… Những con người đó chính là những “con sâu làm rầu nồi canh”, là thứ ung nhọt của xã hội mà chúng ta có nhiệm vụ phải loại trừ.
Có thể nói, câu tục ngữ trên là một lời khuyên bảo sâu sắc, giúp em có bài học bổ ích, một cách nhìn đúng đắn về mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình thành nhân cách của bản thân. Câu tục ngữ giúp em có tinh thần cảnh giác trong việc giao du tiếp xúc với bạn bè, đồng thời xác định cho mình một thế đứng vững vàng trước những tác động tiêu cực của môi trường xung quanh để luôn luôn “ gần mực” mà vẫn không “ đen” và “ gần đèn” để luôn tỏa sáng.
Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng – Mẫu 2
Có thể nói, những câu tục ngữ luôn mang đến cho chúng ta những bài học đắt giá về con người, về những mối quan hệ, kinh nghiệm sản xuất và đôi khi là về tình cảm lứa đôi. Chúng ta không thể phủ nhận tính chân thực và đúng đắn của những câu tục ngữ như vậy, vừa ngắn gọn, dễ hiểu mà vô cùng sâu sắc. Và để khuyên răn, nhắc nhở con cháu bài học về lựa chọn môi trường sống và các mối quan hệ, ông cha ta có câu: “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”.
Trước tiên, ta cần hiểu câu tục ngữ có nghĩa là gì?. “mực, đen” là hai từ cùng trường từ vựng mang sắc thái tiêu cực, ẩn dụ cho những thói xấu, những điều sai trái. Còn “đèn, sáng” thì lại ngược lại, nó biểu hiện cho một trường từ vựng về những điều tốt đẹp và tươi sáng, ẩn dụ cho cái thiện trong cuộc sống. Câu tục ngữ ngắn gọn, có cấu trúc đối mang lại cho chúng ta thông điệp: Môi trường sống có ảnh hưởng lớn đến nhân cách của chúng ta. Ví dụ như khi được học tập và vui chơi cùng những người bạn tốt, ngoan thì chúng ta sẽ được giáo dục và trở thành những người như vậy. Ngược lại, khi sống trong môi trường toàn những tệ nạn, thì con người cũng sẽ trở thành một trong những phần tử vướng mắc phải những tệ nạn đó. Dường như câu nói này đúng đắn bởi chính những trải nghiệm trong cuộc sống của chúng ta đều thể hiện rõ điều này.
Từ thời xa xưa, mẹ Mạnh Tử đã nhận thức rõ được tầm quan trọng của môi trường xung quanh ảnh hưởng rất lớn đến nhân cách mỗi người. Khi nhà Mạnh Tử ở gần nghĩa địa, ở gần khu chợ, khi nhìn thấy mọi người xung quanh làm gì về nhà Mạnh Tử cũng bắt chước làm y như vậy. Mẹ Mạnh Tử biết rằng những địa điểm đó không phù hợp để con lớn lên và học tập nên đã chuyển nhà ngay cạnh trường học. Và quả đúng như vậy, khi ở gần trường học thấy các bạn mình đi học, dùi mài kinh sử, về nhà Mạnh Tử cũng bắt chước và chuyên tâm học hành, rồi sau này trở thành một vĩ nhân mà chúng ta ngưỡng mộ. Hay trong chính gia đình mình cũng vậy, khi lớn lên trong một gia đình nề nếp, gia giáo thì con cái của họ cũng sẽ thật ngoan và lễ phép. Còn ngược lại khi một gia đình luôn chứng kiến cảnh bạo lực thì chắc hẳn, những đứa con của họ sẽ trở nên cục cằn và thô lỗ như chính cha của chúng vậy. Môi trường sống, bạn bè, và những người xung quanh ảnh hưởng rất lớn đến nhân cách và hành vi của chính chúng ta. Ta cũng đã từng nghe đâu đó câu ca dao:
“Thói thường gần mực thì đen
Anh em bạn hữu phải nên chọn người”
Tuy nhiên, câu tục ngữ trên cũng không thể đúng hoàn toàn bởi đôi khi chính nội lực bên trong con người mới là yếu tố quyết định giống như “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Có rất nhiều người có nghị lực và quyết tâm sống rất lớn, tuy không được sinh ra trong môi trường, hoàn cảnh tốt vậy mà họ vẫn vươn lên, tỏa sáng khiến ai cũng phải nể phục. Đã có rất nhiều tấm gương nghèo vượt khó như học sinh thủ khoa đại học Y năm 2013, bố ngủ trong ống cống, vá xe để kiếm tiền cho hai con ăn học, còn mẹ thì đi vặt lông vịt thuê vào mỗi đêm để kiếm mấy chục nghìn đồng cho các con. Câu chuyện đó đã khiến bao người phải thán phục. Và còn rất nhiều, rất nhiều những tấm gương giàu nghị lực sống như vậy nữa quanh ta, đáng để ta học hỏi và noi theo.
Từ ý nghĩa sâu sắc của câu tục ngữ, bản thân em đã học được rất nhiều điều từ việc lựa chọn môi trường sống, việc chọn bạn mà chơi, và hơn hết đó là phải có lập trường vững chắc, sống đúng với nguyên tắc và bản thân mình. Với cuộc sống hiện đại và hội nhập như hiện nay, không ít những trào lưu, xu hướng thu hút giới trẻ. Đôi khi đó là những văn hoá tốt nhưng đâu đó vẫn còn những trò chơi, tiêu khiển khiến giới trẻ sa ngã, sống không có mục tiêu mà chỉ biết hưởng thụ. Chính câu tục ngữ đã khiến chúng em – những học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường cần thận trọng hơn với những tác nhân và yếu tố ở bên ngoài cuộc sống. Và đặc biệt cần trau dồi những kĩ năng, kiến thức để tạo nên bản lĩnh vượt qua những cám dỗ đó.
Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng – Mẫu 3
Ca dao, tục ngữ là kho tàng văn hóa vô giá của dân tộc Việt Nam. Tục ngữ là nơi đúc kết những kinh nghiệm quý báu của cha ông ta trong lao động sản xuất, trong đấu tranh và trong cả cách đối nhân xử thế. Nhiều thế kỉ đã trôi qua, có thể có những điều đã bị thời gian đào thải và lãng quên, nhưng rất nhiều những câu tục ngữ vẫn còn nguyên giá trị. Câu “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” chính là một trong số đó.
Trong câu tục ngữ này, cha ông ta đã sử dụng thủ pháp đối lập cùng với nghệ thuật ẩn dụ “mực” – “đèn” và “sáng” – “tối”. Đó là biểu tượng cho cái xấu và cái đẹp, cái dở và cái hay, cái tiêu cực và cái tích cực. Câu tục ngữ mang đến cho ta một bài học quý báu: Môi trường sống có ảnh hưởng sâu sắc đến sự hình thành và phát triển nhân cách của mỗi con người. Sống trong một môi trường xấu, tâm hồn con người dễ bị vấy bẩn bởi “mực” và ngược lại, trong một môi trường tốt, nhân cách sẽ được thắp sáng bởi ánh đèn.
Quả đúng như vậy. Con người vốn dễ bị ảnh hưởng bởi những điều xung quanh. Khi ngày ngày tiếp xúc với một điều gì đó, đặc biệt là khi con nhỏ, chúng ta thường có xu hướng bắt chước và làm theo, lâu dần thành thói quen và cuối cùng hình thành nên tính cách. Sống trong một khu ổ chuột đời sống lạc hậu, nạn trộm cắp, bạo hành thường xuyên diễn ra, thật khó để có thể giữ được bản tính lương thiện. Trái lại, sống trong một khu dân cư chan hòa, lớn lên trong một gia đình hạnh phúc có bố mẹ hòa thuận, thương yêu, đứa trẻ có khả năng cao sẽ trở thành một người tốt đẹp.
Chí Phèo trong truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nam Cao, vốn là anh nông dân hiền lành, chất phác bị Bá Kiến vì ghen tuông mà bắt đi ở tù. Trở về từ nhà tù thực dân, hắn đã trở thành con quỷ dữ ở làng Vũ Đại. Chính xã hội phong kiến thối nát, nhà tù thực dân đã đày đọa, làm biến đổi cả nhân hình lẫn nhân tính của một con người. Truyện cổ Trung Hoa cũng có chuyện bà mẹ của Mạnh Tử dời nhà nhiều lần; lần sau cùng bà chuyển đến trường học. Bấy giờ Mạnh tử mới được tiếp xúc với một môi trường lành mạnh của giáo dục và trở nên siêng năng ngoan ngoãn. Thế mới thấy được sức ảnh hưởng của môi trường sống lên con người lớn đến nhường nào!
Trong dân gian cũng có không ít những câu tục ngữ tương tự khẳng định nội dung này: “Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài”, “Đi với Phật mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy”, “Ở gần nhà giàu mỏi răng ăn cốm,/ Sống gần kẻ trộm ốm lưng chịu đòn”, “Thói thường gần mực thì đen/ Anh em bạn hữu phải nên chọn người”, …. Tất cả cho thấy một kinh nghiệm sống quý báu về mối quan hệ giữa môi trường sống và tâm hồn con người.
Tuy nhiên, có phải cứ gần mực thì sẽ đen, gần đèn thì sẽ sáng? Không phải lúc nào cũng vậy! Có không ít trường hợp gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng. Yếu tố môi trường là quan trọng, nhưng lúc nào cũng thế, con người vẫn luôn là yếu tố quyết định. Đen hay sáng còn phụ thuộc vào chính bản lĩnh của chúng ta. Gần mực chưa chắc đã đen nếu ta biết cẩn thận. Lại có khi, gần đèn chưa chắc đã rạng nếu ta cố tình ngồi khuất. Như đóa hoa sen vươn lên từ bùn lầy nước đọng, từ bùn hôi tanh vẫn tỏa ngát mùi hương:
Lại có những kẻ, được sống trong cuộc sống tốt đẹp, giữa môi trường thân thiện, họ vẫn biến chất, thoái hóa, vẫn hư hỏng, sống ăn chơi sa đọa trên những đồng tiền bất lương. Những kẻ ấy chính là những con sâu làm chậm sự phát triển của xã hội, là thứ ung nhọt của xã hội mà chúng ta có nhiệm vụ phải loại trừ.
Tóm lại, câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” vẫn luôn là một bài học quý giá cho con người ở mọi thời đại. Nó nhắc nhở chúng ta phải biết chọn bạn mà chơi, biết chọn lựa một môi trường sống phù hợp với bản thân để phát triển toàn diện. Trong trường hợp may mắn được sống trong một môi trường tốt, cần biết nắm bắt và tiếp thu những tinh túy của xã hội, ngược lại, nếu sống trong một môi trường thiếu lành mạnh, chúng ta vẫn hoàn toàn có thể làm chủ được cuộc đời, tâm hồn mình nếu ta đủ bản lĩnh, thậm chí chính chúng ta sẽ là người cải tạo môi trường.
Nghị luận Gần mực thì đen gần đèn thì sáng – Mẫu 4
Câu tục ngữ “Gần mực thì đen gần đèn thì sáng” thể hiện quan điểm sống của ông cha ta thời xưa muốn mượn hình ảnh những sự vật sự việc có liên quan tới đời sống con người để nói lên thái độ sống của mình.
Gần mực thì đen? Bởi mực là loại thường được người xưa dùng trong viết lách, loại mực tài dùng với bút lông mỗi lần viết phải đổ nước và mài mực. Sau đó, chấm lên bút lông viết nét đậm nét thanh vô cùng tinh tế. Tuy nhiên, loại mực này rất bền nếu chẳng may bị dính vào quần áo hoặc tay chân thì rất khó để rửa sạch.
Bên cạnh đó ý nghĩa của từ “mực” trong câu tục ngữ này còn thể hiện sự xấu xa, những điều không tốt. Những thói hư tật xấu trong xã hội. Nếu chúng ta mà bị nó dính vào người, ở gần nó thì sẽ bị dính bẩn bị lây nhiễm những thói xấu, khiến cho thanh danh, và tương lai của chúng ta khó mà rửa sạch được.
Gần đèn thì sáng? Thời xưa ông bà ta chưa có điện, bóng cao áp như bây giờ mà thường sử dụng đèn dầu cháy bằng bấc, khi con người muốn có thật nhiều ánh sáng để đọc sách hoặc thêu thùa may vá thường phải ngồi gần đèn vì xung quanh ánh đèn sẽ sáng hơn những nơi khác, khiến cho con người nhìn rõ mọi vật hơn.
Bên cạnh đó, đèn trong câu tục ngữ này còn có ý nghĩa là cái tốt đẹp, những điều đúng đắn trong cuộc sống.
Người xưa đã vô cùng tinh tế khi sử dụng hai vật tương phản nhau là mực và đen để nói lên hai điều đối lập trong cuộc sống đó chính là điều tốt đẹp và điều xấu xa.
Câu nói này nhằm nhắc nhở con cháu chúng ta hôm nay cần phải biết chọn bạn mà chơi, chọn nơi mà ở. Bởi trong cuộc sống nếu chúng ta biết lựa chọn bạn tốt, chơi với những người tốt, những người lương thiện thì sẽ có điều kiện học hỏi những điều tốt đẹp từ những người đó. Chúng ta có thể trở nên tốt đẹp hơn.
Ngược lại, nếu chúng ta không biết mà chơi với những bạn xấu, những người không có ý chí suốt ngày chỉ chơi bời lêu lổng phá làng, phá xóm, làm đau lòng thầy cô cha mẹ, thì rồi chúng ta cũng sẽ nhiễm những thói hư tật xấu của những người này, và trở thành những con người hư hỏng, đánh mất tương lai tốt đẹp của mình.
Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” được ông cha ta ngày xưa đúc kết lên từ những kinh nghiệm cuộc sống. Nó thể hiện mối quan hệ giữa con người với môi trường xung quanh mình.
Nếu con người được sống trong một môi trường lành mạnh nhiều điều tích cực thì con người sẽ được học hỏi những điều tốt đẹp, phát huy được sở trường của mình. Còn nếu con người sống trong môi trường toàn những điều xấu con người đó sẽ trì trệ và trở nên xấu tính hơn.
Trong mỗi gia đình, cha mẹ người thân chính là một tấm gương để cho các bạn trẻ, những em bé noi gương theo, bắt chước nếu cha mẹ không gương mẫu thì khó lòng dạy dỗ con cháu nên người.
Chính vì vậy, muốn hình thành nhân cách tốt cho trẻ thì chính cha mẹ phải là người làm gương cho con cái trước tiên. Một gia đình luôn hòa thuận yêu thương nhau thì con cái nhất định sẽ hiếu thảo, lễ nghĩa, biết kính trên nhường dưới.
Trong một tập thể lớp cũng vậy, nếu cả lớp tiên tiến, xuất sắc cùng nhau đoàn kết, chia sẻ những kinh nghiệm học tập tốt, cùng giúp đỡ những bạn còn yếu kém vươn lên bằng cả tấm lòng thì nhất định tập thể ấy sẽ vững mạnh.
Tuy nhiên, trong cuộc sống cũng có nhiều người có bản lĩnh vững vàng không dễ bị lôi kéo vào những điều xấu xa, dù họ sống trong một môi trường bùn lầy hôi tanh nhưng những người đó như những bông hoa sen thơm ngát “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” đó chính là những con người vô cùng bản lĩnh.
Nhiều người sinh ra trong gia đình không hạnh phúc cha mẹ không hòa thuận, nhưng bản thân những người con trong gia đình đó, lại rất nỗ lực vượt khó để có thể thành công, có một tương lai rộng mở hơn.
Câu tục ngữ “Gần mực thì đen gần đèn thì sáng” muốn khuyên nhủ chúng ta phải biết lựa chọn môi trường sống, lựa chọn bạn tốt để chơi tránh xa những thói hư tật xấu, những điều không hay trong xã hội để trở thành con người có ích, đóng góp sức mình cho xã hội.